ЭКЖ секторы және аукциондық сауда-саттыққа қатысу туралы жалпы ақпарат

Қазақстанда «жасыл» экономикаға көшу жөніндегі тұжырымдама қабылданып, іске асырылып отыр, оны іске асыру мақсатында заңнамалық база құрылды және жаңартылатын энергетика секторын дамытудың нақты нысаналы индикаторлары белгіленді. Жаңартылатын энергетика секторында мемлекеттік саясатты іске асыратын уәкілетті орган Қазақстан Республикасының энергетика Министрлігі болып табылады.

Қазақстан Республикасының «жасыл экономикаға» көшу тұжырымдамасына сәйкес, жаңартылатын энергия көздерінің үлесі электр энергиясын өндірудің жалпы көлемінде 2020 жылға қарай - 3%, 2030 жылға қарай - 10%, 2050 жылы - баламалы энергетика есебімен 50% -ды құрауы тиіс.

Қазақстан Республикасының экология, геология және табиғи ресурстар Министрлігі «Жаңартылатын энергия көздерін пайдалануды қолдау туралы» Заңға сәйкес қазіргі уақытта қалдықтарды энергетикаға айналдыру жобалары бойынша аукциондық конкурстарды (бұдан әрі - ҚЭА Аукциондық конкурстар) ұйымдастыру және өткізу бойынша жұмыстар жүргізуде.

ҚЭА аукциондық сауда-саттығы Қазақстан Республикасы энергетика Министрінің 2017 жылғы 21 желтоқсандағы № 466 бұйрығымен бекітілген аукционға қатысушыларға қойылатын біліктілік талаптарын, өтінім берудің мазмұны мен тәртібін, аукционға қатысуға өтінімді қаржылық қамтамасыз ету түрлерін және оларды енгізу мен қайтару шарттарын, қорытынды шығару және жеңімпаздарды айқындау тәртібін қамтитын аукциондық сауда-саттықты ұйымдастыру және өткізу қағидаларына сәйкес өткізіледі.

Сонымен, қалдықтарды энергетикаға айналдыру технологияларын таңдау бойынша ҚЭА аукционы үшін Қазақстан Республикасы экология, геология және табиғи ресурстар министрінің 26 сәуірдегі № 119-ө Бұйрығымен Комиссия құру туралы Тізім жасалды, оның мүшелері ашық дауыс беру арқылы энергияны пайдалану қондырғыларын енгізу үшін, елді мекендер тобын анықтауға шешім қабылдады. Елді мекендер тобына келесі қалалар кірді: Нұр-Сұлтан, Алматы, Шымкент, Қарағанды, Өскемен және Ақтөбе.

ҚЭА аукциондарын өткізу үшін жаңартылатын энергия көздерін қолдау саласындағы қолданыстағы заңнамаға түзетулер енгізілді және аукциондарды ұйымдастыру мен өткізу ережелері әзірленді.

ҚЭА аукциондарын сауда-саттықты өткізу мақсатында ЖЭК секторын қолдау саласындағы қолданыстағы заңнамаға өзгерістер енгізілді және аукциондық сауда-саттықты ұйымдастыру мен өткізу қағидалары әзірленді.

Аукциондық сауда-саттық ҚР Энергетика министрлігі жыл сайын бекітетін аукциондық сауда-саттықты өткізу кестесі негізінде өтеді.

Қазақстан Республикасында жаңартылатын энергетика секторына жеке инвестицияларды тарту үшін инвестицияларды тартудың мынадай шаралары көзделген:

• ЖЭК электр энергиясын бірыңғай сатып алушы есеп айырысу-қаржы орталығы – «KEGOC» Электр желілерін басқару жөніндегі Қазақстандық компания» АҚ-ның жанынан құрылған «Жаңартылатын энергия көздерін қолдау жөніндегі есеп айырысу-қаржы орталығы» ЖШС болып табылады;
• инвесторларға ҚЕАО-мен сатып алу шартын жасаған кезде 15 жыл ішінде аукциондық бағалар бойынша ЖЭК энергиясының барлық көлемін сатып алуға кепілдік беріледі;
• аукциондық бағалар электр энергиясын өндірудің екінші жылынан бастап жыл сайынғы индекстеуге жатады: Ұлттық валюта бағамының айырбасталатын валюталарға қарағанда өзгеруіне 70% және тұтыну бағаларының индексіне 30%;
• ЖЭК өндірушілері ЖЭК электр энергиясын беру қызметіне ақы төлеуден босатылады;
• ЖЭК теңгерімсіздіктерді қаржылық реттеуді ҚЕАО жүзеге асырады;
• ЖЭК өндірушілерге электр энергиясын беру кезінде басым диспетчерлендіру ұсынылады;
• энергия беруші ұйым желінің дайын болмауы себебінен ЖЭК объектісін қосудан бас тартуға құқығы жоқ;
• желіні қайта құруға және кеңейтуге жұмсалатын шығындарды энергия беруші ұйым көтереді;
• ЖЭК жобаларын іріктеу бойынша аукциондар өткізу үшін жер учаскелері мен желіге қосылу нүктелері резервтеледі;

Қазақстанда ЖЭК объектісін салу жобасын кепілді орталықтандырылған сатып алу тетігі арқылы іске асыру үшін әлеуетті инвестор:

• Аукциондық сауда-саттық кестесімен танысу және ЖЭК қандай жобасын іске асыру үшін қолайлы деп анықтау;
• Аукциондық сауда-саттықты ұйымдастырушының сайтына жүгіну, сауда жүйесінде онлайн-тіркеуден өту;
• Аукциондық сауда-саттық ұйымдастырушымен шарт жасасу;
• Аукциондық сауда-саттық өткізілгенге дейін екі жұмыс күнінен кешіктірмей «ЖЭКҚ жөніндегі ҚЕАО» ЖШС атына аукциондық сауда-саттыққа қатысуға өтінімді қаржылық қамтамасыз етуді ұсыну;
• Аукциондық сауда-саттыққа қатысу;
• Аукциондық сауда-саттықтың жеңімпазы болу;
• Аукциондық сауда-саттықтың жеңімпаздарын ЖЭК тізбесіне енгізгеннен кейін 60 күн ішінде сатып алу шартын жасау үшін «ЖЭКҚ жөніндегі ҚЕАО» ЖШС жүгіну;
• Сатып алу шартын жасасқаннан кейін шарт талаптарының орындалуын қаржылық қамтамасыз етуді енгізу қажет.